ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΡΑΦΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Ο «Γάντζος» στη βιομηχανία του Θεάματος.

Η εύρεση μιας «μοναδικής έννοιας» σε μια ιστορία αποτελεί έναν στόχο που όλα τα καλά σενάρια τελικά πραγματοποιούν. Ένας πρωτοεμφανιζόμενος σεναριογράφος ή σεναριογράφος – σκηνοθέτης, χρειάζεται μια ιστορία Υψηλών Εννοιών που να εσωκλείει και στοιχεία από το δεύτερο τύπο. Αυτό θα έχει ως κατάληξη την μοναδικότητα. Όλα τα σενάρια έχουν γίνει με τη μία μορφή ή την άλλη και όλες οι ιστορίες έχουν ειπωθεί και παραχθεί από την βιομηχανία του θεάματος. Η καλύτερη προσέγγιση είναι να βρεθεί ένα μοναδικό κλειδί σε μια υπάρχουσα έννοια ιστορίας. Στη βιομηχανία του θεάματος αυτό είναι γνωστό ως «γάντζος», επειδή γαντζώνει τον θεατή στην προσοχή του έργου.

Για να γίνω πιο κατανοητός ας πάρουμε δυο περιπτώσεις από το Hollywood, το έργο του Steven Spielberg, «Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράϊαν» παραγωγής 2002 και το έργο του Franklin J. Schaffner, «Πάττον», παραγωγής 1970. Και τα δυο έργα αποτελούν ιστορίες Υψηλής Έννοιας, που εσωκλείουν χαρακτηριστικά και από το δεύτερο τύπο. Και τα δυο σενάρια έχουν μια βασική έννοια ιστορίας, που είναι η απόβαση των συμμαχικών στρατευμάτων τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Νορμανδία. Ο Spielberg όμως, επιλέγει μετά την απόβαση να αναπτύξει την ιστορία οκτώ στρατιωτών που αναλαμβάνουν μια αποστολή να βρουν και να σώσουν τον στρατιώτη Ράϊαν, μοναδικό επιζώντα από τα αδέλφια του, ενώ ο Schaffner ξεδιπλώνει το χαρακτήρα και την ηγετική μορφή του στρατηγού Πάττον, πριν, κατά την διάρκεια και μετά την απόβαση. Η έννοια "του γάντζου" θα μας απασχολήσει αρκετά και στο παρόν αλλά και στα μετέπειτα κεφάλαια της παρούσας μελέτης.

Έννοια και ύφος.

Ένας από τους καλύτερους τρόπους να δημιουργηθεί ένα μοναδικό κλειδί στην έννοια της ιστορίας, είναι μέσω της χρήσης του ύφους:

Α). Ύφος αλλαγής - το μεταβαλλόμενο ύφος είναι ένας άριστος τρόπος να δημιουργηθεί μια νέα οπτική γωνία σε μια παλαιά ιδέα ιστορίας. Ο George Lucas, για παράδειγμα, βελτίωσε κατά πολύ τα ηρωικά υφολογικά στοιχεία και στον κινηματογράφο και στο θέατρο, επειδή τα αγάπησε από παιδί, για να δημιουργήσει την σειρά Star Wars.

B) Πολλαπλά ύφη χρήσης – Χρησιμοποιώντας πολλαπλά υφολογικά στοιχεία, αποτελεί ένα άλλο σημαντικό τρόπο για να δοθεί σε μια παλαιά ιστορία, μια νεότερη αντίληψη. Τα πολλαπλά υφολογικά στοιχεία διευρύνουν το πεδίο ενός σεναρίου με την εισαγωγή πρόσθετων ζητημάτων και θεμάτων. Για παράδειγμα το έργο Blade Runner συνδυάζει υφολογικά στοιχεία επιστημονικής φαντασίας και Αστυνομικά.

Μερικά από τα υφολογικά στοιχεία έχουν δυσκολία στο να τραβήξουν την προσοχή των σημερινών θεατών. Τα υφολογικά στοιχεία έρωτα και φρίκης φαίνεται να τους κεντρίζουν ιδιαίτερα. Η χρήση των πολλαπλών υφολογικών στοιχείων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει μια αδύνατη ιστορία, καθώς επίσης και να διευρύνει το πεδίο του σεναρίου. Οι ιστορίες αγάπης και έρωτα, παραδείγματος χάριν, έχουν σπάνια τη δύναμη να σταθούν από μόνες τους, όμως είναι ένα από τα ευκολότερα και αποτελεσματικότερα υφολογικά στοιχεία που υφαίνουν ένα σενάριο. Αν προσπαθήσετε όμως να συνδυάσετε μια όμορφη, διαπολιτισμική ιστορία αγάπης με ένα ψυχρό εγκληματικό δράμα, σίγουρα η προσοχή του θεατή θα είναι διαφορετική.

Στόχος είναι να ξεπεραστεί η προσδοκία του θεατή. Γι’ αυτό πριν από κάθε γραφή σεναρίου για οποιαδήποτε κατηγορία της βιομηχανίας του θεάματος πρέπει να μελετηθούν έργα που τα σενάριά τους πέτυχαν αυτό το σκοπό.  Η μελέτη αυτή θα επιδιώξει μια ανάλυση όπου θα αποκαλύπτει τις τεχνικές του ύφους για το χτήσιμο των χαρακτήρων και τη δράση που πρέπει να έχει ένα σενάριο.

Το Σενάριο σε μια «πρόταση προβολής» – Logline.

Η «πρόταση προβολής – logline» δηλώνει όλη την ιστορία του σεναρίου σε μια πρόταση. Είναι ένας τρόπος για να παροτρυνθούν οι αρμόδιοι και να διαβάσουν το σενάριο και εν τέλει να το αγοράσουν. Έτσι η «πρόταση προβολής» είναι ουσιαστικά ένα εργαλείο πώλησης, αλλά βοηθά και στην γραφή του σεναρίου. Όσο κοντύτερη είναι η «πρόταση προβολής», τόσο καλύτερα λειτουργεί στην συγγραφή του σεναρίου και στην μεταπώλησή του.

Το κλειδί εδώ, για μια επιτυχημένη «πρόταση προβολής» είναι να χρησιμοποιηθούν τα ενεργά ρήματα. Τα ενεργά ρήματα, τα χρησιμοποιούμε στο σενάριο, στις συνόψεις, και τελικός στην «πρόταση προβολής». Η χρήση των ενεργών ρημάτων γενικά βοηθά στις περιγραφές των σκηνών και στο διάλογο.

Για να γραφτεί μια «πρόταση προβολής» χρειάζεται μια αρχή μια μέση και ένα τελείωμα. Γι’ αυτό και την πρόταση την κάνουμε πριν συγγράψουμε το σενάριο για να μας βοηθά σε όλη την εξέλιξη του έργου και την χρησιμοποιούμε αργότερα ως κλειδί για την πώληση του έργου.  Σκεφτείτε ότι αυτός είναι ένας τρόπος που ο θεατής επιλέγει να  δει ένα έργο, τηλεοπτικό, κινηματογραφικό ή θεατρικό, διαβάζοντας τις αντίστοιχες «προτάσεις προβολής», μέσα από δελτία, εφημερίδες και περιοδικά. Άρα πέρα από κριτήριο βοήθειας συγγραφής και μεταπώλησης, η «πρόταση προβολής» είναι και κριτήριο προβολής από τα μέσα ενημέρωσης προς επιλογή. 

Για να συντάξετε μια πρόταση προβολής αρχίστε τη με τον κύριο χαρακτήρα. Ακολουθήστε με την περιγραφή της πλοκής και τελειώστε με έναν «γάντζο» που θα παραπλανεί τους αρμόδιους να διαβάσουν το σενάριο. Η σειρά αυτή δεν αποτελεί και τον κανόνα. Μπορούν να υπάρξουν διάφοροι συνδυασμοί όπως το παρακάτω  παράδειγμα «πρότασης προβολής» που έγινε από τον Francis Ford Coppola  και τον Edmund H. North, σεναριογράφων της ταινίας Πάττον το 1970:

Η πιο κρίσιμη φάση του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου απεικονίζει τη σταδιοδρομία του πιο αμφισβητούμενου αμερικανού στρατηγού.

Αναλύοντας την παραπάνω πρόταση κατανοούμε πως: Ο κύριος χαρακτήρας είναι: Ο αμερικανός στρατηγός – ποιος όμως; Την περίοδο εκείνη υπήρχαν τρεις αμερικανοί στρατηγοί. Η πλοκή είναι: Η πιο κρίσιμη φάση του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου. Και ο «γάντζος» του τελειώματος είναι: απεικονίζει τη σταδιοδρομία του πιο αμφισβητούμενου. Μπορούμε τώρα να κατανοήσουμε πιο εύκολα γιατί η «πρόταση προβολής - Logline», κατέχει σημαίνοντα θέση στη βιομηχανία του θεάματος και στην γραφή ενός σεναρίου.