...ΑΠΟΚΤΩΝΤΑΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΥΦΟΣ.

• Συμβουλές προς φοιτητές καλλιτεχνικών τμημάτων (Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Θεατρικών Σπουδών)!

Το πρώτο βήμα για ένα νέο σκηνοθέτη είναι να προσδιορίσει τις ιστορίες και τα θέματα που τον ενδιαφέρουν. Αυτό θα του παρέχει δύο οφέλη. Κατ' αρχήν, την αφετηρία στην επιλογή της εργασίας του, κατά Δεύτερον, του επιτρέπει να εργαστεί σε ένα βαθύτερο, πιο προσωπικό επίπεδο. Οι περισσότεροι γνωστοί σκηνοθέτες, ζώντες και μη επικεντρώθηκαν σε ένα ή δύο ύφη έργου. Παραδείγματος χάριν, ο Sir Alfred Hitchcock ήταν ειδικευμένος στα θρίλερ με τους χαρακτήρες του συχνά να εμφανίζουν την επιθυμία της ενοχής. Αυτό επιτρέπει σε έναν σκηνοθέτη να αναπτύξει και να καθορίσει ένα εξατομικευμένο σώμα εργασίας κατά τη διάρκεια του χρόνου. Αυτή η διάρκεια μας είναι γνωστή ως καλλιτεχνική ταυτότητα.

Ο σκηνοθέτης, δεν μπορεί να κάνει ένα οποιοδήποτε έργο απλώς για να το κάνει και να γεμίσει τον φιλμογραφικό του κατάλογο. Θα δημιουργήσει ένα έργο γιατί έχει κάτι σημαντικό να πει. Έστω αν αυτό που έχει να πει είναι η πρόσθεση ενός ΚΑΙ σε ότι έχουν πει οι προηγούμενοι από αυτόν. Μερικά άτομα ξέρουν από την αρχή τις προτιμήσεις τους, ενώ κάποιοι άλλοι περνούν χρόνια για να τις ανακαλύψουν. Αυτό ισχύει ιδίως στον κινηματογράφο, ενώ σε μικρότερο ποσοστό στην τηλεόραση και στο θέατρο.

Παρακάτω αναφέρω κάποιους τρόπους που θα σας βοηθήσουν στην προσέγγιση της καλλιτεχνικής ταυτότητας:

Α). Μελετώντας πολλές Ιστορίες:

Οι σκηνοθέτες με τον καιρό συνειδητοποιούν ότι η εύρεση μιας μοναδικής ιστορίας αποτελεί ένα μύθο. Μοναδικότητα δεν υπάρχει. Όλα έχουν γίνει με τη μία μορφή ή την άλλη. Η καλύτερη προσέγγιση είναι να βρεθεί μια μοναδική προοπτική σε μια υπάρχουσα έννοια μιας ιστορίας. Δημιουργήστε λοιπόν, έναν κατάλογο αγαπημένων ταινιών και βιβλίων, δίνοντας μεγάλη προσοχή σε εκείνα που σας έχουν γοητεύσει κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης χρονικής περιόδου. Έπειτα, εξετάστε αυτόν τον κατάλογο και σχεδιάστε κάποιες ιστορίες που έρχονται στο μυαλό σας. Μόλις προσδιορίσετε τον τύπο και το είδος των ιστοριών που σας ενδιαφέρει, προκαλέστε τον εαυτό σας να δημιουργήσετε νέες σκέψεις στις ιστορίες που σημειώσατε και να καταγράψτε τον τρόπο που θα θέλατε να μεταφερθούν στην μικρή ή στην μεγάλη οθόνη και στο σανίδι.

Β) Ανιχνεύοντας Θέματα:

Το θέμα σε μια ιστορία δηλώνει μια ιδέα που παρουσιάζεται και αναπτύσσετε διαμέσου της πλασματικής ή της πραγματικής εικόνας, (κινηματογράφος τηλεόραση, θέατρο), συνήθως για την έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης ή της ανθρώπινης καθημερινότητας. Από τη φύση του, το θέμα στην βιομηχανία του θεάματος γενικά,  ενσωματώνει την άποψη του σκηνοθέτη σε ένα έργο.

Αντλήστε τα θέματα σας από τα Δελτία Ειδήσεων, της εφημερίδες το διαδίκτυο, το βιβλίο, μελετήστε και ερευνήστε ιστορικά γεγονότα και συζητήστε με τους ανθρώπους που σας περιβάλουν, καθώς και προσωπικά ζητήματα που σας ενδιαφέρουν. Πολλοί είναι οι σκηνοθέτες που τηρούν ένα αρχείο, σημειώστε πως το Hollywood το ονομάζει αυτό «περιοδικό συναισθημάτων (emotional note-zine)».

Γ). Σύμπραξη και Συνοχή:

Το τελικό και πιο προκλητικό βήμα είναι να βρεθεί ένας τρόπος να συνδυαστούν τα αγαπημένα θέματα, με τις αγαπημένες ιστορίες σας. Αν κάποια από αυτά παντρευτούν σωστά τότε θα προκύψει σύντομα μια καλλιτεχνική ταυτότητα ως ανταμοιβή. Κατά το πέρασμα του χρόνου όσο θα δημιουργείτε έργα για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το θέατρο, οι προοπτικές και τα ενδιαφέροντά σας θα αλλάζουν. Αυτό μη σας τρομάξει, αντίθετα θα φανερώσει στο κοινό ότι η εργασία σας εξελίσσεται.

Αντιθέτως με την καλλιτεχνική ταυτότητα, το ύφος, αποτελεί την προσέγγιση ενός σκηνοθέτη να μεταφέρει τις ιστορίες και τα θέματα στην οθόνη. Συχνά, είναι η γενική εντύπωση που ένας θεατής αισθάνεται για την δουλειά ενός σκηνοθέτη, και εκφράζεται με όρους όπως: «χαλικώδεις», ή «ιδιότροπος», ή «βίαιος», ή «ρεαλιστικός» κ.λ.π. Το ύφος αποτελεί τη γενική εντύπωση που ένας θεατής αισθάνεται για την εργασία ενός σκηνοθέτη.

Ο χαρακτηρισμός του ύφους ενός σκηνοθέτη εξαρτάται από τη συνεργάσιμη φύση του. Παραδείγματος χάριν, το «ρεαλιστικό ύφος ενός σκηνοθέτη», μπορεί πραγματικά να είναι αποτέλεσμα της δουλειάς του Δ/ντη Φωτογραφίας – κάτω βέβαια από τις οδηγίες του σκηνοθέτη, στο πως θέλει να απεικονίσει το έργο του. Για παράδειγμα στο έργο του Orson Welles «Citizen Kane» οι θαυμάσιες βαθιές συνθέσεις εστίασης, ανήκουν στη δημιουργική εργασία του Δ/ντη Φωτογραφίας Greg Tolland, ο οποίος καινοτόμησε με αυτήν την τεχνική. 

Μερικοί σκηνοθέτες προσπαθούν να αναπτύξουν ένα ύφος που να είναι αναγνωρίσιμο, ως δικό τους. Αυτό μπορεί να ισχύσει αν το σενάριο το έχει γράψει ο ίδιος ο σκηνοθέτης, ή αν το σενάριο έχει ταυτότητα, να βρει ή να προσθέσει εκείνα τα οπτικά στοιχεία που θα κάνουν ένα έργο αναγνωρίσιμο. Από την άλλη, η λάθος επιλογές θα χαρακτηρίσουν το όλο έργο ως υπερβολικό. Ο σκηνοθέτης πρέπει να βρει μια μέση λύση μεταξύ των προσωπικών του αναγκών ως ο διάμεσος μεσολαβητής, μιας ιστορίας σε εικόνες και των απαιτήσεων του σεναρίου. Γι’ αυτό και χρειάζεται χρόνος και έργο! Το αληθινό ύφος ενός σκηνοθέτη θα προκύψει σύμφωνα με το σύνολο της δουλειάς του κατά τη διάρκεια του χρόνου.